materiał do artykułu

„Ars Poetica” Horacego jako nowoszeswny podręcznik pisania tekstów.


Teksty starożytnych nie tylko były nowoczesne kiedyś, ale mogą w pełni służyć jako podręczniki odpowiadające współczesnym potrzebom dzisiaj. „Ars Poetica” Horacego jest przykładem jednego z takich podręczników. Na podstawie tego tekstu chcę pokazać użyteczność jego dla współczesnego czytelnika i przewagi tego tekstu nad współczesnymi.

1. Zawiera on wszystkie zasady piania tekstów zawierające się w najnowszych podręcznikach (czy wszystkie? Można porównać i sprawdzić. Patrz listę zasad i jej analizę poniżej)

2. Powstawał w czasach, kiedy na naukę rozumienia tekstów, tworzenia własnych, wygłaszania ich zwracano największą uwagę. Nie była to jakaś fakultatywna dyscyplina w ramach szkolnej edukacji, a zasadniczy obszerny kurs, składający się z wielu dyscyplin.

3. Kumuluje on wiedzę o pisaniu tekstów od czasów homeryckich – można porównywać jakie zasady pisania tekstów przetrwali do naszych czasów, jakie zmienili swoje znaczenie dla piszących, podnosząc się lub idąc na dół w hierarchii wartości.

4. Jest z zasady intertekstualny, gra z tekstami współczesnych Horacemu autorów i klasykami, pozwala wejść w świat Rzymu I w. po Chr.

5. Autorem jego jest jeden z najwybitniejszych poetów historii ludzości.

6. Napisany jest prosto, zwięźle, obrazowo, hekzametrem daktylicznym, będąc przykładem zasad podanych w podręczniku.

7. Wiadomo, zastrzerzeniem może być, że tekst jest napisany w języku łacińskim (w oryginale) albo, że styl opowiadania nie jest zbyt zwykły dla ucha, ale mi się wydaje to raczej walorem, niż cechą negatywną, w związku ze zbytnim uodnoliceniem współczesnego świata , prowadzącym do nieumiejętności rozumienia innych kultur.

Niżej przytaczam zasady pisania tekstów, wybrane z „Ars Poetica” Horacego odpowiednio przydatności do pisania tekstów naukowych. Zgrupowałam je stosownie do celu pisania akademickiego, formułując zasadę i przytacając oryginał autora.

Podstawowe zasady:

· Najważniejsze w pisaniu jest myślenie! Najpierw musisz wiedzieć to, co będziesz pisał!
309 scribendi recte sapere est et principium et fons.
310 rem tibi Socraticae poterunt ostendere chartae
311 verbaque provisam rem non invita sequentur.

· Prostota i jedność tekstu;
23: simplex dumtaxat et unum.

· Species – Jedność, logiczność utworu, dopasowanie oddzielnych części do siebie
6 isti tabulae fore librum,
7 persimilem, cuius, velut aegri somnia, vanae
8 fingentur species, ut nec pes nec caput uni
9 reddatur formae

· Piszę niezrozumiale ten, kto prubuje pisać zbyt pięknie
25 decipimur specie recti

· Mów treściowo i stosowne treści w stosownym miejscu
42 ordinis haec virtus erit et venus, aut ego fallor,
43 ut iam nunc dicat iam nunc debentia dici,
44 pleraque differat et praesens in tempus omittat.

· Miej jasny cel i prowadź do niego czytającego:
99 non satis est pulchra esse poemata: dulcia sunto
100 et quocumque volent animum auditoris agunto.

· Tekst powinien czemuś służyć!
343 omne tulit punctum, qui miscuit utile dulci
344 lectorem delectando pariterque monendo.

· Pamiętaj o czytelniku. Piszesz do konkretnego audytorium!
156 aetatis cuiusque notandi sunt tibi mores,
157 mobilibusque decor naturis dandus et annis.


Wybor tematu
· Wybierz temat, który jest możliwy do napisania (nie zbyt obszerny, nie zbyt mały), który ty jesteś w stanie napisać (masz dostateczne kompetencje i który będzie odpowiadał twoim zainteresowaniom). Nie bój się stracić czas na poszukiwanie odpowiedniego tematu, szybko nadrobisz to w trakcie pisania!
38 sumite materiam vestris, qui scribitis, aequam
39 viribus et versate diu, quid ferre recusent,
40 quid valeant umeri. cui lecta potenter erit res,
41 nec facundia deseret hunc nec lucidus ordo.

Rady odnośnie stylu pisania:
· Styl powinien odpowiadać treści!
89 versibus exponi tragicis res comica non volt.

· unikaj zbędnych opisów! Nie pisz tego, co umiesz, tylko to, co trzeba dla realizacji idei tekstu!
14 inceptis gravibus plerumque et magna professis
15 purpureus, late qui splendeat, unus et alter
16 adsuitur pannus, cum lucus et ara Dianae
17 et properantis aquae per amoenos ambitus agros
18 aut flumen Rhenum aut pluvius describitur arcus,
19 sed nunc non erat his locus. et fortasse cupressum
20 scis simulare: quid hoc, si fractis enatat exspes
21 navibus, aere dato qui pingitur? amphora coepit
22 institui: currente rota cur urceus exit?
23 denique sit quodvis, simplex dumtaxat et unum.

· nie urozmaicaj tekst bez potrzeby
29 qui variare cupit rem prodigialiter unam,
30 delphinum silvis adpingit, fluctibus aprum:

· Ścisły, ale nie ciemny!
25 brevis esse laboro,
26 obscurus fio,

· Szukaj lekkości, ale nie strać istoty
26 sectantem levia nervi
27 deficiunt animique,

· Starając się pisać mądrze, nie przesadzaj, bądź zrozumiałym
27 professus grandia turget,

· Poprawiaj twarde linijki,
· Skreślaj wytworne upiększenia
· Dodawaj jasności zdaniom
· Poprawiaj
445 vir bonus et prudens versus reprehendet inertis,
446 culpabit duros, incomptis adlinet atrum
447 transverso calamo signum, ambitiosa recidet
448 ornamenta, parum claris lucem dare coget,
449 arguet ambigue dictum, mutanda notabit:

· Neologizmy – używaj w miare – wzbogacaj znaczenie słowa stawiąc go w nowy kontenst, jeśli trzeba może stworzyć nowe słowo według starych zasad:
47 dixeris egregie, notum si callida verbum
48 reddiderit iunctura novum. si forte necesse est
49 indiciis monstrare recentibus abdita rerum et
50 fingere cinctutis non exaudita Cethegis
51 continget dabiturque licentia sumpta pudenter,
52 et nova fictaque nuper habebunt verba fidem, si
53 Graeco fonte cadent parce detorta

Struktura tekstu:
· wprowadzenie – poważne, ostre, dużo zapowiadające
14 inceptis gravibus plerumque et magna professis

· ale ciąg dalszy powienien odpowiadać zapowiedzi wprowadzenia:
14 inceptis gravibus plerumque et magna professis
15 purpureus, late qui splendeat, unus et alter
16 adsuitur pannus

· Wprowadzenie nie powinno być zbyt высокопарное:
136 nec sic incipies, ut scriptor cyclicus olim:
137 ‘fortunam Priami cantabo et nobile bellum.’
138 quid dignum tanto feret hic promissor hiatu?
139 parturient montes, nascetur ridiculus mus.

· To jest tylko wstęp, zapowiedź, najważniejsze przed tobą:
143 non fumum ex fulgore, sed ex fumo dare lucem
144 cogitat,

· Cały text powinien prowadzić do zakończenia:
148 semper ad eventum festinat

· Powinien on być całością, gdzie wszystkie części dopełniają się wzajemnie:
152 primo ne medium, medio ne discrepet imum.


Po napisaniu teksta:

· Po napisaniu przeczytaj sam, daj do przeczytania kolegom i przyjaciółom, odłóż do szuflady, powróć i czytaj znowu… Możliwość zmian zaniknie po nadrukowaniu.
siquid tamen olim
387 scripseris, in Maeci descendat iudicis auris
388 et patris et nostras nonumque prematur in annum
389 membranis intus positis: delere licebit,
390 quod non edideris, nescit vox missa reverti.


Praca nad pisaniem:

· Pracuj w dzień i w nocy nad swoim pisaniem i swoją wiedzą:
265 idcircone vager scribamque licenter? an omnis
266 visuros peccata putem mea, tutus et intra
267 spem veniae cautus? vitavi denique culpam,
268 non laudem merui. vos exemplaria Graeca
269 nocturna versate manu, versate diurna.

· Wykorzystuj swój talent, pracując nad nim nieustannie:
408 natura fieret laudabile carmen an arte,
409 quaesitum est: ego nec studium sine divite vena
410 nec rude quid prosit video ingenium: alterius sic
411 altera poscit opem res et coniurat amice.
412 qui studet optatam cursu contingere metam,
413 multa tulit fecitque puer, sudavit et alsit,
414 abstinuit venere et vino, qui Pythia cantat
415 tibicen, didicit prius extimuitque magistrum.

· Pisz doskonale!
certis medium et tolerabile rebus
369 recte concedi:
mediocribus esse poetis
373 non homines, non di, non concessere columnae.